มารยาทในการรับประทานอาหารญี่ปุ่น
|
|
| สาระน่ารู้ มารยาทในการรับประทานอาหารญี่ปุ่น | |
|
| |
|
มารยาท ในการรับประทานอาหารของแต่ละประเทศ มักจะมีความแตกต่างกันไป มากบ้างน้อยบ้าง จากการหลอมรวมประวัติศาสตร์ ความเชื่อ วิถีชีวิต และสติปัญญาของบรรพบุรุษของชนชาตินั้นๆเข้าด้วยกัน จนกลายเป็นประเพณีปฏิบัติในการร่วมโต๊ะอาหาร เพื่อให้ทุกๆคน สามารถรับประทานอาหารร่วมกันได้ ด้วยความเอร็ดอร่อยและเพลิดเพลิน
แม้ว่าการปรับตัวให้คุ้นเคยกับมารยาทในการรับประทานอาหารของประเทศอื่น เป็นสิ่งที่ต้องใช้เวลานาน แต่เมื่อเข้าเมืองตาหลิ่ว ก็ควรต้องหลิ่วตาตาม มิฉะนั้น อาจทำให้ผู้ที่ร่วมวงอาหาร เกิดความกระอักกระอ่วน หรือเป็นการเสียมารยาทอย่างร้ายแรงโดยไม่ได้ตั้งใจก็ได้ มารยาทในการรับประทานอาหารญี่ปุ่น ที่รวบรวมมานี้ แม้ว่าบางอย่าง จะไม่เป็นสิ่งที่ชาวญี่ปุ่นทุกคน ยึดถือปฏิบัติทุกๆครั้ง แต่หากพวกเราชาวไทย ที่จำเป็นต้องติดต่อคบหากับคนญี่ปุ่นได้ทราบไว้ ก็ย่อมสามารถหลีกเลี่ยงการกระทำ อันเป็นการเสียมารยาทโดยมิได้ตั้งใจ ให้หมดสิ้นไปได้ การรับประทานอาหารอย่างมีมารยาท ท่ามกลางเพื่อนร่วมโต๊ะชาวญี่ปุ่น ไม่เพียงแต่จะได้รับการชื่นชมแล้ว ยังถือเป็น "เส้นทางลัด" ในการที่จะได้รับการยอมรับและความไว้วางใจ จากชาวญี่ปุ่นเจ้าของวัฒนธรรม อันจะทำให้การคบหาสมาคม เป็นไปอย่างสนิทสนมแน่นแฟ้นมากยิ่งขึ้น จึงควรอย่างยิ่งที่จะศึกษาผ่านตา และพยายามฝึกใช้ทุกครั้งที่มีโอกาส มารยาทในการรับประทานอาหารญี่ปุ่น มีรายละเอียดข้อปลีกย่อยเป็นอย่างมาก ดังนี้
ความแตกต่างในการใช้ตะเกียบของชาวญี่ปุ่นและชาวจีน
มารยาทในการกำหนดที่นั่ง 
การรับประทานอาหารที่เป็นพิธีรีตอง โดยเฉพาะกรณีที่มีครูบาอาจารย์ ผู้หลักผู้ใหญ่ ผู้บังคับบัญชา ฯลฯ ร่วมวงอาหารอยู่ด้วย จะต้องนั่งในตำแหน่งที่ถูกต้อง ตามเกียรติและศักดิ์ศรีของแต่ละฝ่ายอย่างเคร่งครัด
ที่นั่งในการรับประทานอาหารอย่างเป็นพิธีรีตอง แบ่งเป็น ที่นั่งสูง (Kamiza : 上座) และ ที่นั่งต่ำ (Shimoza : 下座)
มารยาทในการรับประทานให้หมด 
ญี่ปุ่นเป็นประเทศที่เคยแพ้สงคราม และเคยผ่านช่วงที่ขาดแคลนอาหารอย่างแสนสาหัส จึงให้ความสำคัญต่ออาหารเป็นอย่างมาก การรับประทานอาหารให้หมด จึงถือเป็นมารยาทที่สำคัญที่สุดอย่างหนึ่งกรณีเป็นอาหารที่ไม่ชอบ หรือรับประทานไม่ได้ ควรแจ้งให้พนักงานยกกลับไป โดยไม่แตะต้องอาหารนั้น การรับประทานอาหารให้หมด โดยทำให้ภาชนะแลดูสะอาดเรียบร้อย เช่น ก้างปลาถูกคีบไปวางกองรวมไว้ที่มุมเดียวกัน ฯลฯ เป็นการแสดงถึงความมีมารยาท ที่ใส่ใจแม้แต่เรื่องที่ละเอียดอ่อน อันสื่อไปถึงการได้รับการอบรมเลี้ยงดูที่ดีตั้งแต่เยาว์วัยของบุคคลผู้นั้น มารยาทในการการใช้ตะเกียบ 
เนื่องจากญี่ปุ่นเป็นเพียงประเทศเดียว ที่ใช้เฉพาะตะเกียบในการรับประทานอาหารทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นการคีบ ตัด ฯลฯ จึงมีข้อห้ามเกี่ยวกับการใช้ตะเกียบที่ถือเป็นการเสียมารยาท อยู่เป็นจำนวนมาก ดังนี้
มารยาทในการใช้ผ้าเย็นหรือผ้าร้อน (O shibori)
วางมือทั้ง 2 ข้าง บนโต๊ะอาหาร พิจารณาความสวยงามของภาชนะ การประดับตกแต่ง การเลือกใช้อาหารและวัสดุที่มีสีสรรหลากหลาย และสอดรับกันตามฤดูกาล ตลอดจนกลิ่นของอาหาร และเครื่องเคียงแต่ละชนิด ด้วยความเพลิดเพลิน มารยาทในการหักตะเกียบ พักตะเกียบ และรวบตะเกียบ 
ตะเกียบในร้านอาหารญี่ปุ่น ส่วนใหญ่จะเป็นแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง เรียกว่า Wari bashi (割り箸) ซึ่งมีโคนติดกัน ต้องถ่างออกเพื่อหักแยกออกเป็น 2 ข้าง โดยตะเกียบอาจใส่อยู่ในซอง หรือไม่มีซองก็ได้
กรณีเป็นอาหารในพิธีน้ำชา หรืออาหาร Kaiseki (懐石) อาจใช้ตะเกียบปลายแหลมทั้ง 2 ข้าง เรียกว่า Rikyuu bashi (利休箸) โดยมีกระดาษแผ่นเล็กๆรัดอยู่ตรงกลาง นอกจากนี้ ร้านอาหารบางแห่งจะมีที่สำหรับวางพักตะเกียบ แต่ร้านบางแห่งอาจจะไม่มีก็ได้ มารยาทในการหักตะเกียบ
การรับประทานอาหารญี่ปุ่น ไม่มีการทำสัญญาณเช่นเดียวกับการรวบช้อนส้อม เพื่อแสดงว่ารับประทานอาหารเสร็จเรียบร้อยแล้ว จึงให้ใช้วิธีบอกกับพนักงานเสิร์ฟโดยตรง หรือใช้วิธีรวบตะเกียบ (เก็บตะเกียบ) เพื่อสื่อเป็นนัยอย่างอ้อมๆ การรวบตะเกียบ เพื่อสื่อเป็นนัยว่ารับประทานอาหารเสร็จสิ้นแล้ว อาจใช้วิธีดังนี้
มารยาทในการรับประทานข้าวสวย
มารยาทในการดื่มซุปและทานอาหารในถ้วยซุป
สำหรับอาหารนึ่งหรืออาหารชนิดอื่น ที่ยกมาเสิร์ฟพร้อมฝา ก็ให้รับประทานด้วยวิธีเดียวกัน มารยาทในการตักแบ่งอาหาร
มารยาทในการใช้ตะเกียบกลาง (Tori bashi : 取り箸)
มารยาทในการการพูดในขณะที่มีอาหารอยู่ในปาก
มารยาทในการรับประทานอาหารชนิดต่างๆ ปลาดิบ (Sashimi)
เท็มปุระ
ปลาย่าง
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
สาระน่ารู้ และเรื่องดีๆ
มารยาทในการรับประทานอาหารญี่ปุ่น
กล่าวคำว่า Itadakimasu (いただきます) ก่อนรับประทานอาหาร และ Gochisousama (ごちそうさま) หลังจากรับประทานอาหารเสร็จสิ้น โดยอาจพนมมือในระดับอก และก้มศีรษะเล็กน้อย เพื่อแสดงความขอบคุณต่อผู้ที่ผลิตและปรุงอาหาร ตลอดจนธรรมชาติที่ประทานอาหารเหล่านั้นมาให้
การดื่มน้ำซุปและทานบะหมี่ ให้ดื่มและทานโดยมีเสียงดังเล็กน้อย
Mayoi bashi (迷い箸)
Sashi bashi (刺し箸)
O shibori (おしぼり) คือผ้าขนหนูผืนเล็ก ที่แช่ไว้ในตู้ทำความเย็นหรือทำความร้อน ตามฤดูกาล สำหรับเช็ดมือ
อาหารญี่ปุ่น นอกจากจะให้ความสำคัญกับรสชาติอาหารแล้ว ยังให้ความสำคัญในการสร้างความเพลิดเพลินทางสายตาด้วย คือนอกจากจะเลือกใช้วัตถุดิบที่มีสีสรรตามธรรมชาติซึ่งกลมกลืนกันหรือมีสีสรรตัดกันแล้ว ยังให้ความสวยงานตระการตา จากการเลือกใช้ภาชนะชนิดต่างๆ ที่สอดรับกับอาหารนั้นๆด้วย
วางตะเกียบบนที่วางพักตะเกียบ
Musubi bumi คือการพับกระดาษหรือจดหมายเป็นแผ่นเล็กๆ โดยใช้ปลายขอบกระดาษขัดไขว้ไว้กับส่วนที่พับตรงกลาง ซึ่งใช้เป็นจดหมายรัก หรือแทนการแสดงความเคารพ
ไม่ยกชามข้าวจนชิดปาก แล้วทานโดยการใช้ตะเกียบพุ้ยข้าวสวยเข้าปาก
คีบวาซาบิ และทาลงบนปลาดิบเล็กน้อย
การเสิร์ฟข้ามเคาน์เตอร์ในลักษณะนั่งประจัญหน้ากับพ่อครัว ให้รับประทานโดยการใช้มือหยิบทานโดยตรง
เท็มปุระมักจะเสิร์ฟในลักษณะเรียงพูนสูงในแนวตั้ง
ปลาที่มีครีบเกะกะ ให้ใช้ตะเกียบตัดครีบเหล่านั้น และนำไปกองเรียงไว้ทางมุมขวามือด้านบนของจาน